مطالعه زیست چینه نگاری فونای آمونیتی سازند دلیچای در شمال سمنان (شرق مهدیشهر)

در دامنه های جنوبی کوههای البرز، توالی رسوبی ژوراسیک میانی- بالایی ردیف های مارنی- آهکی دریایی هستند که در فاصله زمانی دو رخداد زمین ساختی سیمرین میانی (ژوراسیک میانی) و سیمرین پسین (کرتاسه آغازی) برجای گذاشته شده اند و ویژگی های یک چرخه رسوبی بزرگ را دارند. سازند دلیچای معرف نخستین واحد سنگی از این توالی بوده و واجد سنگواره هایی نظیر آمونیت، دوکفه ای، بلمنیت، اسفنج و فرامینیفرا می باشد. در محدوده البرز، ردیف های رسوبی فوق الذکر ، رخنمون و گستردگی قابل ملاحظه ای را نشان می دهند. در زون البرز مرکزی، در نزدیکی مهدیشهر (شمال سمنان) سازند دلیچای معرف این توالی بوده و در حدفاصل رسوبات سیلیسی- آواری سازند شمشک در زیر و آهک های سازند لار در بالا قرار گرفته است. مرز زیرین آن با سازند شمشک از نوع ناپیوسته و مرز بالایی آن با سازند لار تدریجی است. در این برش سازند دلیچای مجموعاٌ ??? متر ضخامت داشته و به لحاظ سنگ شناسی، به ? واحد سنگی تقسیم می شود. این توالی رسوبی عمدتاٌ از مارن سبز رنگ و سنگ آهک های مارنی خاکستری متوسط تا ضخیم لایه تشکیل شده و معرف حوضه عمیق دریای باز می باشد. سازند دلیچای در این برش پرفسیل بوده و از میان آمونیت ها، خانواده های phyloceratidae, oppeliidae, perisphinctidae, aspidoceratidae در این برش شناسایی شدند. براساس فونای آمونیتی، محدوده سنی سازند دلیچای در برش مهدیشهر باژوسین پسین؟ تا اکسفوردین پسین تعیین گردید. فون آمونیتی شامل ? خانواده، ?? جنس و زیرجنس، و ?? گونه می باشد. از این میان خانواده perisphinctidae (%83/05)، خانواده phylloceratidae (%11/9) ، خانواده oppeliidae (%2/3) و خانواده aspidoceratidae (%2/3)را به خود اختصاص داده اند. در بین گونه های شناسایی شده در این برش ? گونه برای اولین بار از ایران گزارش شده اند. برمبنای مطالعات انجام شده، فون آمونیتی سازند دلیچای ارتباط نزدیکی با فون آمونیتی موجود در سایر نقاط ایران و همچنین نواحی شمال غربی اروپا و مناطق ساب مدیترانه را نشان می دهد. از نقطه نظر پالئوژئوگرافی، برش مورد مطالعه در زمان ژوراسیک میانی در نواحی شمالی تتیس قرار داشته است.